Ororongo
Ko nga sola e rima o te Reformation
Ei pahonoraa i te parau a te Ekalesia Katolika Roma e o ratou ana‘e te ekalesia aposetolo mau e no reira tei ia ratou ana‘e te mana mana, ua haapoto te mau Reformers i ta ratou mau parau tumu i roto e 5 parau tumu:
1. Sola Fide (whakapono anake)
2. Sola Scriptura (Ko te Karaipiture anake)
3. Solus Christus (Ko te Karaiti anake)
4. Sola Gratia (Grace Alone)
5. Soli Deo Gloria (No te Atua anake te kororia)
1. He aha te tikanga o te sola fide?
Ko tenei pepeha ka kiia ko te maataa, te kaupapa matua ranei o te Reformation. Ua parau o Martin Luther no te reira: o te hiro'a faaroo te reira e ti'a ai e e topa ai te ekalesia. Kei runga i tenei tuhinga te kaupapa katoa o te whakatika. Ua haapapu maitai te Ekalesia Katolika Roma e e ere te faaroo ana‘e no te faaorahia. Ko enei e ai ki a James 2,14 e tika ana hoki nga mahi pai. I te rereke, i kii nga Reformers e kore rawa e taea e nga mahi pai te awhina i to tatou whakaoranga no te mea e hiahia ana te ture a te Atua ki te tino tika mai i te tangata hara. Ka ora tatou ma te titiro ma te whakapono ki te tika i whakawhiwhia e Ihu mo tatou i runga i te ripeka. Ehara hoki tenei whakapono i te whakapono mate, engari ko te whakapono na te Wairua Tapu e hua mai ai nga mahi pai.
“No reira matou i mana‘o ai e e taata parau-tia te taata ia ore te ohipa a te ture ra, i te faaroo ana‘e ra.” (Roma 3,28).
Ma te whakapono anake, ehara ma nga mahi, ka tika ai tatou i roto i a te Karaiti.
« He pena hoki a Aperahama: i whakapono ia ki te Atua, a whakairia ana ki a ia hei tika. Na, kia matau koutou, ko te hunga o te whakapono he tamariki na Aperahama. Otira i kite te karaipiture i mua, ma te whakapono ka whakatikaia e te Atua nga Tauiwi. Na ka mea ia ki a Aperahama, Mau ka manaakitia ai nga iwi katoa. Ina, ko te hunga o te whakapono, e hari tahi ana me Aperahama i whakapono ra. Ko te hunga hoki e noho ana i runga i nga mahi o te ture, kei raro ratou i te kanga. Kua oti hoki te tuhituhi, Ka kanga te tangata e kore e mau ki nga mea katoa kua oti te tuhituhi ki te pukapuka o te ture, hei mahi ma ratou. Engari e kitea ana e kore e tika i te ture tetahi tangata ki te aroaro o te Atua; e ora hoi te feia parau-tia i te faaroo.” (Galatia 3,6-11o).
2. He aha te tikanga o Sola Scriptura?
Ko tenei pepeha te mea e kiia nei he maapono okawa o te Reformation no te mea e tohu ana i te puna me te tikanga mo te sola fide. I whakapono te Hahi Roma ko ia anake te mana whakahaere mo te whakapono. I etahi atu kupu, ko te tohunga nui o te Hahi (me te Pope me nga Pihopa) kei runga ake i te Karaipiture me te whakatau me pehea te whakamaoritanga o te Karaipiture. Ko te Karaipiture Tapu e ranea ana mo te whakapono, engari kare i tino marama. I te tahi a‘e pae, ua parau te mau Reformers e mea maramarama maitai te Bibilia e e nehenehe e tatarahia o ’na ana‘e.
“Ia heheuhia ta oe parau, e haamaramarama e e paari te feia ite ore.” (Salamo 119,130)
Ehara tenei i te mea ka tino marama nga tangata katoa ki a ratou (e hiahia ana matou ki nga tari mo tera) engari ko enei tari he he, me noho tonu i raro i te mana o te Kupu a te Atua. Ko te Paipera he norma normas (he mea whakarite i nga mea katoa) ka noho tonu te whakapono o te hahi he norma normata anake (he tikanga i whakaritea e te Karaipiture).
“Te mau Papai atoa hoi i faauruahia mai e te Atua, e mea maitai ei haapiiraa, ei a‘oraa, ei faatitiaifaroraa, ei haapii i te parau-tia, ia maitai roa te taata no te Atua, ia au i te mau ohipa maitatai atoa ra.”2. Timotiiti 3,16-17o).
3. He aha te tikanga o Sola Gratia?
Ua haapii te Ekalesia Katolika Roma i tera tau (e i teie nei) e nehenehe te taata, noa ’tu to ’na paruparu, e ohipa amui i roto i to ’na faaoraraa. Ka homai e te Atua tona aroha noa (ma te muru hara!) ka whakahoki te tangata me te whakapono. Ua pato‘i te mau Reformers i teie mana‘o e ua haapapu e ua riro te faaoraraa ei ô viivii ore no ǒ mai i te Atua ra. Ua pohe te taata i te pae varua e no reira e tia ia ’na ia fanau-faahou-hia; ko tona hinengaro, tona ngakau me tona hiahia me tino whakahoutia i mua i tana whakatau.
«Otiia ko te Atua, he nui nei tana mahi tohu, i runga i te aroha nui i arohaina mai ai tatou e ia, i whakaorangia tatou e ia me te Karaiti, ahakoa i mate tatou i roto i nga hara - na te aroha noa i ora ai koutou; nana hoki tatou i whakaara ake me ia, i whakaturia ngatahitia me ia i te rangi i roto i a Karaiti Ihu, kia whakakite ai e ia a nga tau e haere ake nei i te hira o te hira o tona aroha noa, i runga i tona aroha ki a tatou i roto i a Karaiti Ihu. Na te aroha noa hoki koutou i ora ai i runga i te whakapono; ehara hoki tenei i a koutou: he mea homai noa na te Atua, ehara i nga mahi, kei whakamanamana te tangata He mahi hoki tatou nana, he mea hanga i roto ia Karaiti Ihu mo nga mahi pai, i whakaritea e te Atua i mua hei haereerenga mo tatou.” (Ephesia. 2,4-10o).
4. He aha te tikanga o Solus Christ?
Ko te whakaakoranga a te Hahi Katorika Roma e hiahia ana te tangata ehara i te mea ko te Karaiti anake engari ko etahi atu takawaenga kia whiwhi ai i te aroha noa o te Atua. Koinei te wahine a Meri me te hunga tapu ka taea te inoi ki te Atua mo ia na roto i a raatau inoi. Mo te hunga whakatikatika, ko ta Ihu Karaiti anake i mahi i runga i te ripeka hei awhina. E navai noa ia farii i te îraa o te aroha o te Atua.
“Kotahi hoki te Atua, kotahi ano te takawaenga i waenganui i te Atua me nga tangata, ko te tangata ko Karaiti Ihu, i hoatu i a ia ano hei ora mo te katoa, kia kauwhautia ai enei mea i tona wa ano.”1. Timoteo 2:5-6).
5. He aha te tikanga o soli Deo Gloria?
Ua aro u‘ana te mau Reformers i te mana‘o e e nehenehe te feia mo‘a e fana‘o i te tahi noa ’‘e hanahana taa ê atu i te Atua e ia Iesu Mesia. No te mea ko te Atua anake te mahi i to tatou whakaoranga, nona anake te kororia katoa.
« No roto hoki ia ia, a nana hoki nga mea katoa. Waiho atu ia ia te kororia ake ake. Amene” (Roma 11,36).
Te vai noa nei â te faaroo e te aueue ore o te feia faaapî i teie mahana, no te mea aita â te Reforomatio i oti. Ka karanga nga Kai-whakahou kia haere tonu te Reformation me nga "Solas" e rima e whakaatu ana i te huarahi. Ko te Paipera to tatou turanga, ko te aroha noa o te Atua he mea homai, ko te whakapono te tino pai, ko Ihu te Kaiwhakaora me te huarahi kotahi. Ko te whakakororia i te Atua ano to tatou hiahia? Mena ka pena, ka taea tonu te whakatikatika i tenei ra.
Ētahi atu tuhinga mo te Reformation: